Больш 665 млн. чалавек у свеце маюць эндэмічны валяк або пакутуюць іншымі тырэяіднымі паталогіямі, 1,5 млрд. чалавек сутыкаюцца з рызыкай развіцця йодадэфіцітных захворванняў. Пры гэтым прырост колькасці захворванняў ЩЗ ў свеце складае 5% у год.

У 2008 годзе экспертамі Еўрапейскай тырэяіднай Асацыяцыяцаяй і Амерыканскай тырэяіднай Асацыяцыяй прапанавана адзначаць Сусветны Дзень Шчытападобнай залозы (World Thyroid Day) 25 мая. Гэтая ініцыятыва была падтрымана ўсімі міжнароднымі медыцынскімі супольнасцямі, якія займаюцца вывучэннем паталогіі ЩЗ.

У Рэспубліцы Беларусь створана сучасная сістэма дыягностыкі і менеджменту паталогіі ЩЗ, уключаючы скрынінгавыя тэхналогіі ў групах рызыкі: у дзяцей, у жанчын, якія плануюць цяжарнасць і ў перыяд цяжарнасці, у асоб, пацярпелых ад аварыі на ЧАЭС.

Вынікам рэалізацыі нацыянальнай праграмы па ліквідацыі ёдадэфіцытных станаў у Рэспубліцы Беларусь стала дасягненне мэтавых узроўняў забеспячэння насельніцтва ёдам. За апошнія 3 гады адзначаецца зніжэнне першасных захворванняў на 100 000 насельніцтва эндэмічным валяком на 8,9% (з 59,1 ў 2016 г. да 54,3 у 2018 г.) вузлавым валяком на 2,3% (з 126,1 ў 2016 г. да 123,2 у 2018 г.). Пры гэтым штогод дыягнастуецца больш за 1000 выпадкаў раку ЩЗ: у 2018 г. выяўлена 1232 пацыента (у 2017 г. - 1 311 2016 г. - 920).

У апошнія гады адзначаецца рост колькасці пацыентаў з гіперфункціі ЩЗ. На дыспансерным уліку на пачатак 2019 года было 8759 пацыентаў з тырэятаксікозе, з іх 6925 пацыентаў з хваробай Грейвса і 1496 пацыентаў з вузлавым / шматвузлавым таксічным валяком (функцыянальная аўтаномія ЩЗ). Штогод рэгіструецца больш за 1000 новых выпадкаў тырэятаксікозу: у 2018 г. выяўлена 1 076 пацыентаў з хваробай Грэйуса (у 2017 г. - 1143, у 2016 г. - 1 045) і 302 пацыента з функцыянальнай аўтаноміяй ЩЗ (2017 г. - 255, у 2016 г. - 228).

Акрамя таго назіраецца рост гіпатэрыёзу як аутоіммунного генэза, так і пасляаперацыйнага. Распаўсюджанасць на 100 000 насельніцтва гіпатэрыёзу аутаіммунага генэзу павялічылася на 30,7% (з 683,5 ў 2016 г. да 893,2 у 2018 г.) пасляаперацыйнага гіпатэрыёзу на 13,6% (з 354,2 ў 2016 г. да 402,5 у 2018 г.). Першаснае захворванне на 100 000 насельніцтва гіпатырэёз аутаімунага генэзу за названы перыяд вырасла на 24,9% (з 76,6 ў 2016 г. да 95,7 у 2018 г.) пасляаперацыйнага генэзу на 12,5% (з 21,6 ў 2016 г. да 24,3 у 2018 г.).

У цяперашні час у нашай краіне ёсць усе сучасныя дыягнастычныя і лячэбныя тэхналогіі для менеджменту тырэяідных паталогій: ультрагукавое даследаванне ЩЗ, гарманальнае даследаванне тырэяіднага статусу, тонкаігольная аспірацыйная біяпсія пад кантролем УГД, сцінціграфія ЩЗ, малаінвазіўныя тэхналогіі радыёчастотнай абляцыі вузлоў ЩЗ, хірургічныя метады, радыеёдтэрапія.

Аператыўнае лячэнне захворванняў ЩЗ праводзіцца на абласным і рэспубліканскім узроўнях (Рэспубліканскі цэнтр пухлін шчытападобнай залозы на базе УАЗ «Гарадскі клінічны анкалагічны дыспансер» г. Мінска, аддзяленне трансплантацыі, эндакрыннай і рэканструктыўнай хірургіі ДУ "РНПЦ радыяцыйнай медыцыны і экалогіі чалавека»).

Правядзенне радыеёдтэрапіі ажыццяўляецца на базе УАЗ «Гарадскі клінічны анкалагічны дыспансер» г. Мінска і У «Гомельскі абласны клінічны анкалагічны дыспансер».

Асноўнымі лекавымі сродкамі для лячэння захворванняў ЩЗ з'яўляюцца леватыраксін  натрыю (у тым ліку айчыннай вытворчасці), антыцірэоідныя сродкі, калія ёдыд, натрыя ёдыд (131I) і інш.

Віктар Валуевіч, галоўны пазаштатны эндакрынолаг Міністэрства аховы здароўя